Hanzestad

Hasselt is de ideale plaats voor een dagje uit. Het eeuwenoude stadje, even te noorden van Zwolle, kunt u het beste te voet, op de fiets of in een bootje verkennen. Wandelend over de ophaalbruggetjes en langs de lommerrijke grachten waant u zich terug in de tijd. In Hasselt zijn overal nog sporen te herkennen van het roemrijke verleden. Wij maken u graag wegwijs in de historie van het bijzondere Hanzestadje aan het Zwarte Water.

Wie zijn wij

Wij zijn een groep enthousiaste vrijwilligers, die Hasselt op de toeristische kaart willen zetten. Waarom? Omdat onze fraaie Hanzestad het waard is om gezien en ontdekt te worden! We doen ons werk vanuit de Stichting Hanzestad Hasselt Marketing en gebruiken onze kennis en ervaring om arrangementen te ontwikkelen. Het vertrekpunt van onze arrangementen is De Werkplaats aan de Kaai. De stichting heeft geen winstoogmerk. De vrijwilligers doen hun werk deskundig en gemotiveerd, maar onbetaald. De inkomsten investeren we weer in de ontwikkeling van nieuwe activiteiten voor de bezoekers en inwoners van Hasselt.  

De Hanze

In de middeleeuwen maakte Hasselt deel uit de Hanze, een handelsverbond dat is ontstaan vanuit steden in Noord-Duitsland. In 1367 wordt Hasselt voor het eerst als Hanzestad genoemd. Door de handel groeit de welvaart en bloeit de cultuur. De Hanzesteden in de IJsselstreek liepen voorop bij de verspreiding van de Moderne Devotie en de boekdrukkunst. Als lid van de Hanze beleefde Hasselt twee eeuwen van voorspoed. In de loop van de 16de eeuw houdt de economische neergang van de stad gelijke tred met de teloorgang van de Hanze. Tegenwoordig is Hasselt, samen met andere Hanzesteden in de IJsselstreek, een toeristische trekpleister. 

Handel aan de Kaai

In de Hanzetijd was het Zwarte Water de vitale levensader van Hasselt. De rivier stond in verbinding met de Vecht en de Zuiderzee en was goed bevaarbaar. De rivierkade, de Kaai genoemd, was de plaats waar handelsproducten werden op- en overgeslagen. Koggeschepen die het nabijgelegen Kampen bij laag water niet konden bereiken, weken regelmatig uit naar Hasselt. De handelswaar bestond uit zandsteen uit de steengroeven van Bentheim, hout uit de bossen van Westfalen, vaten met bier uit Haarlem en de befaamde dakpannen van eigen Hasselter fabricaat. ‘Achter het Pannenwerk’ op de Kaai ontleent nog zijn naam aan deze industrie.

De Hulk van Hasselt

In 2013 werd een scheepswrak in het Zwarte Water bij Hasselt gevonden. Uit archeologisch duikonderzoek bleek dat het schip zo'n 500 jaar geleden was gezonken. Het schip is waarschijnlijk een Hulk, een groot zeewaardig handelsschip dat veel vracht kon vervoeren. Dit scheepstype is minder bekend dan de onlangs bij Kampen geborgen IJsselkogge. Hoe en waarom het schip is gezonken is niet bekend, maar het vond plaats in een roerige periode voor Hasselt. Wellicht is het schip vergaan door een vijandelijke aanval tijdens de Gelderse oorlogen of speelde het een rol bij het vervoer van wederdopers.

Trots op de stadsvlag

De inwoners van Hasselt zijn trots op hun stadsvlag, die tijdens festiviteiten massaal de huizen siert en de Hanzestad een vrolijk aanzien geeft. De kleuren zijn afgeleid van het stadswapen, zoals dat bijvoorbeeld is te zien in een glas-in-lood raam in het oude raadhuis. De vlag is in 1956 officieel ingesteld door de gemeenteraad van Hasselt. In de vergadering werd besloten tot ‘drie liggende banen van gelijke hoogte in de kleuren blauw-wit-blauw met op de witte baan een versmald rood kruis.’ En zo wappert hij nog steeds!

Taal van de Hanze

Veel mensen in Hasselt drukken zich het liefste uit in het dialect, de taal waarmee ze zijn opgevoed. Het Hasselter dialect maakt deel uit van het Nedersaksisch, dat is de oorspronkelijke taal van de Hanze. Dit taalgebied strekt zich uit over het noordoosten van Nederland en het noorden van Duitsland. De Historische Vereniging Hasselt zet zich in voor het behoud van het plaatselijke dialect. Eén van de wapenfeiten is het Hasselter Woordenboek, een must voor iedereen die een aardig mondje wil plat proatn. Op de website van het Meertens Instituut zijn een aantal voorbeelden van dialect en (volks)verhalen uit Hasselt te vinden.

Het geheugen van Hasselt

Voor de geschiedenis van Hanzestad Hasselt is het oude stadsarchief van onschatbare waarde. Het is één van de grootste en meest complete archieven van Overijssel. Tot de belangrijkste stukken behoort het middeleeuwse stadsboek, waarvan de perkamenten pagina’s in een leren band zijn gebonden. Ook de oudste kranten van Nederland zitten in het Hasselter archief. Het archief is het geheugen van Hasselt en kan voor onderzoek worden geraadpleegd in het Historisch Centrum Overijssel (HCO). Ontdek meer over de geschiedenis van Hasselt op de websites Historische Vereniging Hasselt, Histovisie en Canon van Zwartewaterland.

Munt van Hasselt

De Spaanse koning Fillips II heeft door zijn rol in de Tachtigjarige Oorlog in Nederland geen goede reputatie. Maar in Hasselt mogen ze best een standbeeld voor hem oprichten. De stad beschikte van 1562 tot 1567 over een munthuis, waar uit zijn naam de zilveren daalder en de gouden reaal werd gemunt. Hasselt had daarmee de eerste gewestelijke munt van Overijssel. Enkele Utrechtse bisschoppen waren Fillips in de 15de eeuw al voorgegaan met het aanwijzen van Hasselt als muntplaats. Nog een leuk weetje: de laatste Nederlandse bankbiljetten voor de komst van de euro, werden vormgegeven door de in Hasselt geboren Jaap Drupsteen.

Hasselt in vogelvlucht

Met alle techniek van de 21ste eeuw binnen handbereik, kunnen we ons nauwelijks voorstellen dat men vroeger geen idee had hoe de wereld er vanuit de lucht uitzag. Maar ver voor de komst van satellieten en vliegtuigen tekende de cartograaf Jacob van Deventer omstreeks 1560 Hasselt in vogelvlucht. Deze oudste plattegrond van Hasselt toont de stad nog met zijn middeleeuwse stadsmuur. De stervormige bastions werden pas een halve eeuw later aangebracht. Deze zijn goed herkenbaar op de kaart uit de beroemde stedenatlas van Joan Blaeu. De eerste luchtfoto van Hasselt werd gemaakt op 29 juli 1909 vanuit een luchtballon.

Moord in Café Gloerich

Drie doden op één dag. In september 1916 is Hasselt heel even landelijk nieuws. Plaats van handeling is het Bier en Koffiehuis Gloerich aan het toenmalige Stationsplein. Een 29-jarige schipper uit Kampen wordt in dit café doodgeschoten door zijn voormalige 20-jarige knecht, die daarna zelfmoord pleegt. De veldwachter onderzoekt het pistool en schiet daarbij per ongeluk ook nog iemand dood. Het drama werd door inwoners van Hasselt nagespeeld voor het project Films op Zeilen tijdens Hassailt 2012.

Hasselt.nl of Hasselt.be

Het Nederlandse Hasselt wordt regelmatig verwisseld met het bekendere Hasselt in Belgisch Limburg. Bestellingen worden nog al eens in het verkeerde Hasselt bezorgd en ontelbaar zijn de onjuiste toeschrijvingen op internet. Daarnaast zijn er soms opmerkelijke en onverklaarbare overeenkomsten. Zoals de blikseminslag in de kerktorens van beide Hasselts op dezelfde zondag 13 mei 1725, waarbij de torenspitsen en carillons door brand verloren gingen. Om de verwarring nog groter te maken is er ook nog een Hasselt in Duitsland, vlak bij Kleef. En ook hier een overeenkomst: de kerk is gewijd aan Sint Stefanus.