Bezienswaardigheden

Hasselt kan terugzien op een indrukwekkend verleden als Hanzestad, vestingstad en bedevaartsplaats. De stad telt ruim 70 rijksmonumenten en is sinds 1982 een beschermd stadsgezicht. Hasselt staat vol prachtig gerestaureerde panden, zoals het oude raadhuis, de imposante kerk en de unieke kalkbranderijen. Laat je verrassen door onze fraaie Hanzestad Hasselt.

Brug over het Zwarte Water

Wie over de provinciale weg N331 van Zwolle naar Emmeloord rijdt komt over de Zwartewaterbug bij Hasselt. Wie de brug passeert zal zich niet realiseren hoeveel strijd het gekost heeft om een brug over het Zwarte Water te krijgen. In de Hanzetijd werden plannen voor een vaste oeververbinding met succes door handelsconcurrent Zwolle tegengehouden. Reizigers moesten oversteken met een veerpont. Pas in 1828 kon de eerste brug worden aangelegd, die in 1896 werd vervangen door de Van Nahuysbrug. Van deze in 1972 afgebroken brug is het pittoreske brugwachtershuisje aan de Kaai bewaard gebleven.

Grote Kerk

Het aanzicht van Hasselt wordt gedomineerd door de Grote of Sint Stefanuskerk. De kerk werd voltooid in 1497 en geniet landelijke bekendheid om zijn fraaie Knol-orgel. Een muurschildering van Christoffel, de beschermheilige van de reizigers, laat een glimp zien van de middeleeuwse versiering. De kansel, het doophek en de herenbanken dateren van na de Reformatie, toen de kerk overging in Protestantse handen. De toren brandde in 1725 volledig uit door blikseminslag, waarbij ook het Hemony-carillon verloren ging. Twee klokken die de brand overleefden zijn nog te bezichtigen. De stadsbeiaardier kreeg de beschikking over een nieuw carillon. 

Grachtengordel

Baangracht, Heerengracht, Prinsengracht en Brouwersgracht; veel bezoekers zijn verbaasd in Hasselt een ‘klein Amsterdam’ aan te treffen. De grachten met hun bruggen, kades en sluizen zijn opmerkelijk gaaf bewaard gebleven. Zo'n twee eeuwen geleden werden de grachten de verbinding tussen het Zwarte Water en De Dedemsvaart. Ambachtslieden en winkeliers vestigden zich aan de stadsgracht. Het dempen van de vaart in 1966 maakte een einde aan het scheepvaartverkeer en de bedrijvigheid. In 2006 figureerden de grachten in een landelijke reclamecampagne met de Doeks uut Hasselt. In 2016 waren ze het decor voor de huldiging van Olympisch kampioen wielrennen Anna van der Breggen.

Oude Stadhuis

Het Oude Stadhuis is een markant laatgotische gebouw uit 1550, dat behoort tot de oudste raadhuizen in Nederland. In 1907-1908 werd het gebouw gerestaureerd door Joseph Cuypers. Het pand is eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser. De pand doet dienst als Centrum voor Cultuur, Historie en Toerisme. Opmerkelijk zijn de vele steenhouwersmerken op de gevel. Binnen is er een sfeervolle trouwzaal met schilderijen uit de 17de eeuw. Ook is er een wapencollectie met de grootste verzameling haakbussen van Nederland. In 2010 werd tijdens een opgraving op de Markt waarschijnlijk het 'bussenhuis' gevonden, waar deze wapens vroeger werden bewaard. 

Kalkovens

De Kalkovens behoren tot de oudste industrie in Hasselt. Het complex bestaat uit twee ovens en een leshuis. Ze staan aan het water, want zowel de grondstof (schelpen) als de brandstof (turf) werden per schip aangevoerd. Tijdens het productieproces liet men de gebrande schelpen in het leshuis met water tot kalk blussen. Het originele leshuis staat sinds 1991 in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Schelpkalk diende van oudsher als metselspecie, maar is steeds meer vervangen door cement. Alleen bij restauratiewerk wordt nog schelpkalk gebruikt.

Heilige Stede

De Rooms Katholieke kerk is een rijksmonument uit 1933. De kerk maakt deel uit van de Thomas a Kempis Parochie. Boven de ingang staat in het latijn te lezen: toevluchtsoord voor ongelukkigen en bedroefden. De kerk staat op de plek van het Middeleeuwse bedevaartsoord de Heilige Stede. De bedevaartskapel werd tijdens de Reformatie afgebroken, maar aan het eind van de 19de eeuw in ere hersteld. De bedevaart is een unieke traditie die nog ieder jaar plaatsvindt op Sacramentsdag (2de zondag na Pinksteren). Veel hedendaagse pelgrims maken dan de reis naar Hasselt om deel te nemen aan de processie. 

Korenmolen De Zwaluw

Net buiten Hasselt staat korenmolen De Zwaluw, een achtkantige bovenkruier op een bakstenen onderstuk. Sinds de late Middeleeuwen werd hier het graan voor de Hasselter bevolking gemalen. De huidige molen staat er sinds 1784, nadat zijn voorganger in een storm was omgewaaid. Na een brand in 1857 werd de molen voor een deel nogmaals herbouwd. De Zwaluw speelt een hoofdrol in een 'stomme film' en figureert ook in het lesproject de molenmuis. Vrijwilligers houden de wieken van de molen draaiende. Op zaterdagmidag is de molen open voor bezoek.

De Stenendijk

De Stenendijk is de laatste gemetselde zeewering die nog is overgebleven in Nederland. Vroeger diende de dijk als bescherming tegen het wassende water van de Zuiderzee. Maar tijdens de grote stormramp van 1825 kon de robuste dijk het water niet tegenhouden. De dijk is een kilometer lang en loopt van korenmolen De Zwaluw tot Gemaal Streukelerzijl. De aangrenzende landeigenaren waren verantwoordelijk voor het onderhoud van de dijkvlakken. Het resultaat is een lappendeken aan metselwerk. De historische zeewering is een rijksmonument en werd in 1982 gerestaureerd.

De Werkplaats

De Werkplaats is het onderkomen van de stichting Hanzestad Hasselt Marketing. Het gebouw ligt aan de rivierboulevard en is een voormalige timmerwerkplaats. De nostalgische inrichting met oude gereedschappen en machines zorgt voor een sfeervolle ambiance. De ruimte wordt gebruikt voor lezingen, vergaderingen en workshops. 

Geboortehuis Kiliaen van Rensselaer

Het pand aan de Hoogstraat 12 is het geboortehuis van Kiliaen van Rensselaer. Hij werd in 1586 in Hasselt geboren en vertrok op jonge leeftijd naar Amsterdam. Daar maakte hij zijn fortuin als diamanthandelaar en bewindhebber van de WIC. Als patroon van Rensselaerswijck, in de huidige staat New York, had hij grote invloed op de Amerikaanse koloniale geschiedenis. Een eeuw eerder, tussen 1481 en 1490, was er in dit gotische pand één van de oudste drukkerijen van Nederland gevestigd. Met Peregrinus van Barmentlo had Hasselt namelijk een pionier van de boekdrukkunst binnen haar poorten.   

Heilige Geestgasthuis en De Zeven Huisjes

Van het Heilige Geestgasthuis, gesticht in 1391, zijn vooral de kapel en de ziekenzaal op de hoek Hoogstraat en Rosmolenstraat prachtig gerestaureerd. In het gasthuis werden arme en zieke inwoners opgevangen en verpleegd. Kort na 1582 werd het gasthuis verplaatst naar het Mariaklooster aan de Baangracht. In het pand was daarna de stadswaag en een rosmolen gevestigd. In 1617 zijn achter het voormalige gasthuis zeven huisjes gebouwd voor de opvang van 'olde arme vrouwen'. Ze werden door burgemeester Willem Egberts geschonken aan de stad.

Schultehuis

De adellijke familie Mulert is van groot belang geweest voor de groei en welvaart van Hasselt. Ze woonden in een riant herenhuis aan de Heerengracht en vervulden belangrijke functies als hoogschout, schepen en richter. Ze droegen de Moderne Devotie een warm hart toe en waren betrokken bij de stichting van het Mariaklooster in Hasselt en het klooster op de Agnietenberg bij Zwolle. Omdat de Mulerts de katholieke zaak trouw bleven was hun rol in Hasselt na de Reformatie uitgespeeld. Later deed het pand dienst als ambtswoning van de burgemeesters Royer en Malcorps.

De Vis- of Waterpoort

Dit poortje is een restant van de middeleeuwse stadsmuur en werd in 1957 gerestaureerd. Het poortje gaf toegang tot het water en later ook tot de vismarkt op de Kaai, vandaar de dubbele naam. De ingemetselde stenen kogel herinnert aan de belegering in 1657, toen Hasselt het toneel was van een kleine Overijsselse burgeroorlog. Bij het Justitiebastion staat op een gemetselde pijler nog een schildhoudende leeuw, die afkomstig is van de in 1827 gesloopte Veerpoort. De fundamenten van de Veerpoort werden in 2016 weer opgraven door de stadsarcheoloog.

Van Stolkspark

In de 17de eeuw was Hasselt een belangrijke vestingstad. In opdracht van prins Maurits werden de verdedigingswerken uitgebreid met een stelsel van zeven bastions. Toen de stadswallen later hun verdedigende functie verloren, werden er begraafplaatsen en een stadspark in Engelse landschapsstijl met monumentale bomen op aangelegd. Het Van Stolkspark en de Algemene en Katholieke begraafplaats verrezen op voormalige bastion Holten Wambois. Op een ander bastion ligt de Joodse Begraafplaats, waar ook een monument voor in WO II weggevoerde Joden is te vinden.

De Hasselter aak

Sinds vele jaren is de Hasselteraak De Dageraad een vertrouwd beeld aan de kade in Hasselt. Heel toepasselijk, want het scheepstype is niet voor niets met zijn naam aan de stad verbonden. Rond 1900 liepen scheepswerven in Hasselt en omstreken voorop bij nieuwe ontwikkelingen in de scheepsbouw. Door de bolle ronde vorm kon de Hasselteraak extra veel vracht vervoeren. Ideaal als er schelpen moesten worden aangevoerd voor de kalkovens. Kunstenaar Eric Claus maakte als hommage een prachtig beeld van de Hasselteraak, dat een plaatsje kreeg bij de ingang van de stadsgracht.

Zwartewatersklooster

Wie door de rustieke buurtschap Zwartewatersklooster fietst, zal niet vermoeden dat er ooit een belangrijk vrouwenklooster heeft gestaan. In 1233 werd hier het klooster Mariënberg gesticht, ook wel Zwartewaterklooster genoemd. In de omgeving lagen diverse adellijke lieden begraven, die tijdens de Slag bij Ane gesneuveld waren. De nonnen moesten dagelijks bidden voor het zielenheil van deze omgekomen ridders. Tijdens de Reformatie zochten de nonnen bescherming binnen de poorten van Hasselt. Het klooster raakte in verval en werd tenslotte afgebroken. Alleen het oude kerkhof is bewaard gebleven. De buurtschap is nauw verbonden met de kooikersfamilie Ten Klooster.

Eendenkooi Haasjes

Een bezoekje aan deze oeroude eendenkooi, vlak bij Hasselt, is een bijzondere ervaring. Vermoedelijk heeft de kooi eeuwen geleden toebehoort aan het Zwartewaterklooster. De vangmethode is een typisch Nederlandse uitvinding, waarbij eenden letterlijk en figuurlijk de pijp uitgaan. De kooiker werd in zijn werk bijgestaan door tamme lokeenden en zijn kooihond. Hoe de kooi aan zijn naam komt? De eendenkooi werd ooit gekocht door een zekere Hermanus Haasjes uit Hasselt. Nu is de kooi in bezit van Staatsbosbeheer en doet dienst als vogelringstation en informatiecentrum.

Het Haersterveer

Het Haersterveer is het leukste kabelpontje van Nederland. Het ligt op de bijzonder mooie fietsroute van Zwolle naar Hasselt via de buurtschappen Haerst en Genne. Het pontje wordt bediend door vrijwilligers onder leiding van pontbaas Jacob Versteegh. Aan de Zwolse kant vindt u een grote bel waarmee u de pontbaas kunt laten weten dat u wilt oversteken. De veerpont is geopend voor wandelaars en fietsers van mei tot oktober. Een overtocht kost 60 eurocent. Vlak bij Hearst ligt ook het graf van Lepejou, vermoedelijk het oudste moslimgraf van Nederland.